Lý thuyết não trái, não phải và sự ảnh hưởng đến nghệ thuật

Có rất nhiều lý thuyết nói về não trái và não phải, từ lâu đã có một niềm tin phổ biến là những người liên quan đến nghệ thuật sẽ thiên về não phải. Theo lý thuyết thì não phải là trực quan và nó giúp chúng ta trong quá trình sáng tạo. Đây là một giải thích tuyệt vời cho việc tại sao có nhiều người có khả năng sáng tạo hơn những người khác. Lý thuyết này cũng làm nên điều kỳ diệu trong việc dạy nghệ thuật cho nhiều đối tượng hơn và phát triển các kỹ năng mới. Tuy nhiên đâu mới là sự thật về hai bán cầu não của chúng ta? Bán não này có thực sự ảnh hưởng đến kết quả sáng tạo của chúng ta trong khi bán não kia ảnh hưởng đến suy nghĩ logic không? 

Đó là một khái niệm thú vị để suy nghĩ và là một khái niệm thống trị các cuộc thảo luận về nghệ thuật trong nhiều thập kỉ qua. Bằng chứng mới về lý thuyết này sẽ chứng minh trong thảo luận này. Dù đúng hay sai khái niệm não phải chắc chắn đã làm nên điều kỳ diệu cho thế giới nghệ thuật. 

Lý thuyết não phải, não trái là gì?

Khái niệm tư duy não phải và não trái được phát triển từ nghiên cứu vào cuối những năm 1960 của nhà tâm lý học người Mỹ, Roger W. Sperry . Ông phát hiện ra rằng bộ não con người có hai cách suy nghĩ rất khác nhau. Não phải là hình ảnh và xử lý thông tin một cách trực quan và đồng thời. Đầu tiên nó nhìn vào toàn bộ bức tranh và sau đó là các chi tiết. Não trái là lời nói và xử lý thông tin theo cách phân tích và tuần tự. Đầu tiên, nó nhìn vào các mảnh ghép và sau đó ghép chúng lại với nhau để có được tổng thể. Sperry đã được trao giải Nobel năm 1981 cho nghiên cứu của mình. Khi nghĩ về lý thuyết não trái não phải cũng thú vị như vậy, nó đã được coi là một trong những nghiên cứu huyền thoại vĩ đại về não bộ. Trên thực tế, cả hai bán cầu não của chúng ta làm việc cùng nhau để thực hiện nhiều nhiệm vụ khác nhau, bao gồm tư duy logic và sáng tạo.

Lý thuyết não phải não trái có liên quan như thế nào đến các nghệ sĩ

Sử dụng lý thuyết của Sperry, người ta cho rằng những người có não phải chiếm ưu thế sẽ sáng tạo hơn. Điều này có ý nghĩa dưới khái niệm não phải não trái. Khi bạn bắt đầu vẽ tranh, bạn cần có khả năng hình dung bức tranh cuối cùng trong đầu (não phải hoạt động từ tổng thể). Sau đó, bạn phát triển bức tranh, chọn các yếu tố, kết hợp và pha trộn màu sắc, đặt vùng tối và vùng sáng,….. (não phải làm việc đồng thời với nhiều việc khác nhau). Đồng thời, bạn cần có khả năng nhìn nhận một cách nghiêm túc những gì bạn đã làm và đang làm (não trái mang tính phân tích). Dựa trên lý thuyết này, nếu bạn biết rằng tư duy của bạn bị chi phối bởi não phải hay não trái, thì bạn có thể cố tình sử dụng cách suy nghĩ của não phải trong bức tranh hoặc bản vẽ của mình. Nó chắc chắn tốt hơn là làm việc trên chế độ hoạt động tự động. Bằng cách thử một chiến lược khác, bạn có thể sẽ ngạc nhiên bởi những kết quả khác nhau mà bạn có thể tạo ra.

Tuy nhiên, nếu lý thuyết này là hoang đường, liệu bạn có thể thực sự huấn luyện bộ não của mình hoạt động theo cách khác không? Giống như việc bạn có thể học cách vẽ, bạn có thể thay đổi một số thói quen nhất định của bộ não, và khoa học đằng sau điều đó là gì không quan trọng. Nó chỉ xảy ra và bạn có thể kiểm soát nó. Bạn có thể học cách sử dụng cách suy nghĩ của bán cầu não phải bằng cách đơn giản là thay đổi hành vi và đưa ý tưởng vào thực tế, đồng thời duy trì ý thức về quá trình suy nghĩ của mình. Chúng ta làm điều đó trong suốt cuộc đời mình (ví dụ: bỏ thuốc lá, ăn uống tốt hơn, ra khỏi giường để vẽ, v.v.), vậy việc não phải không thực sự đảm nhận suy nghĩ của chúng ta có thực sự quan trọng không? Tuyệt đối không.

Thực tế là các nhà khoa học đã phát hiện ra rằng không có sự thống trị của não phải không ảnh hưởng đến cách bộ não của bạn thực sự hoạt động. Chúng ta có thể tiếp tục phát triển, học hỏi và sáng tạo giống như cách chúng ta đã làm trước khi biết sự thật.

Betty Edwards – “Drawing on the Right Side of Brain”

Một ví dụ hoàn hảo về việc các nghệ sĩ rèn luyện bản thân để thay đổi suy nghĩ và do đó cách tiếp cận nghệ thuật của họ là cuốn sách của Betty Edwards,  Drawing on the Right Side of Brain. Ấn bản đầu tiên được phát hành vào năm 1980 và kể từ lần xuất bản thứ tư vào năm 2012, cuốn sách đã trở thành một tác phẩm kinh điển trong thế giới nghệ thuật. Edwards đã áp dụng các khái niệm về não phải và não trái để học cách vẽ, và nó vẫn còn phù hợp cho đến ngày nay cũng như khi bà viết nó (và lý thuyết đã được chấp nhận như một thực tế). 

Bà ấy đưa ra các kỹ thuật nhờ đó bạn có thể tiếp cận bán cầu não phải một cách có ý thức khi vẽ. Điều này có thể giúp bạn vẽ hoặc vẽ những gì bạn thấy hơn là những gì bạn biết. Cách tiếp cận như của Edwards thực sự hiệu quả và đã giúp ích cho nhiều người trước đây tin rằng họ không có khả năng vẽ.

Các họa sĩ thực sự nên biết ơn vì Sperry đã phát triển lý thuyết của mình. Vì điều này, những người sáng tạo như Edwards đã phát triển các bài tập thúc đẩy sự phát triển của tư duy sáng tạo và những cách mới để dạy các kỹ thuật nghệ thuật.

Nó đã làm cho nghệ thuật có thể tiếp cận được với một nhóm người hoàn toàn mới đang khám phá các khía cạnh sáng tạo của họ ngay cả khi họ không trở thành nghệ sĩ.  Nó cũng đã dạy các nghệ sĩ ý thức hơn về quá trình suy nghĩ và cách tiếp cận tác phẩm của họ. Nhìn chung, não phải rất tuyệt vời cho nghệ thuật.

Để luyện vẽ với não trái và não phải, hãy bắt đầu với khoá học Vẽ Cơ bản – Nhập môn Vẽ bút chì của Picassia các bạn nhé. Ngoài ra các bạn có thể gia nhập cộng đồng Học vẽ Online cùng Picassia trên Facebook nha!